Viečča/čálit: Rabas Álbmotgirku 2020-2023′ válgaprográmma
Dárogiel girjegiella: Valgprogrammet på bokmål
Ođđadárogiella: Valprogrammet på nynorsk
Mearriduvvon jahkečoahkkimis guovvamánu 9.b.2019:s
Rabas álbmotgirku háliida ahte Norgga girku ain galgá ovddiduvvot rabas ja demokráhtalaš álbmotgirkun.
Rabas álbmotgirku áŋgiruššá rabas girku ovddas mii ovddida olmmošárvvu ja mii vuosttilda vealaheami.
Girku álbmotgirkun
Norgga girku galgá sárdnidit evangeliuma ja suddjet olbmuid árvvu.
Girku lea riikkaviidosaš, ja lea juhkkojuvvon geográfalaš suohkaniidda. Juohke suohkan galgá gullat proavásgoddái ja bismagoddái. Juohke suohkan jođihuvvo demokráhtalaš válljejuvvon orgánas, ja das lea girku ja báhppa ja eará girkolaš bargit. Girku galgá leat báikkálaččat gullevaš, ja galgá leat doppe gos olbmot ásset. Gásta lea áidna miellahttuvuođa eaktun.
Álbmotgirkun lea Norgga girku buohkaid lahka eallingeainnu alde; riegádeapmi ja gásta, jápmin ja hávdádeapmi, bajásšaddan, oskuoahpahus ja konfirmašuvdna, náitaleapmi ja bearaš, bassebeaivvit ja allabasit, roasut ja lihkohisvuođat. Norgga girku bargá dábálaš eallinvásáhusaid ektui min servvodagas ja láhčá saji bassivuhtii, oskui ja eahpideapmái, doaivagii ja imaštallamii, jaskatvuhtii ja beroštupmái. Girku lea máŋggabealat oktavuohta iešguđetge ahkejoavkkuiguin, kultuvrraiguin, sohkabeliiguin ja oaiviliiguin, sihke Norggas ja riikkaidgaskasaččat.
Álbmotgirkun lea Norgga girkus erenoamáš servodatovddasvástádus, ja váldá aktiivvalaččat oasi sihke báikkálaš ja našunála almmolašvuođas.
Boahtte áigodagas galgá Rabas álbmotgirku erenoamážit ovddidit dáid áššiid
- Ovddidit girku demokratiija báikkálaččat, regionálalaččat ja guovddáš dásis gelbbolašvuođaloktemiin ja demokráhtalaš proseassaid heivehemiin, rabasvuođain ja demokratiijakultuvrra ovdánahttimiin.
- Ovddidit nuoraiddemokratiija sihke Norgga girku guovddáš orgánain ja bismagottiin.
- Ahte válgaortnet álkidahtto, vai molssaeavttut bohtet čielgasat ovdan.
- Ahte válgaortnet sihkkarastá girku miellahttoviidodaga mielmearrideami.
- Sihkkarastit ahte bismagotteráđđi/Girkočoahkkin válljejuvvo njuolgaválggain.
- Ahte girkuválggat ain boahtteáiggis dáhpáhuvvet gieldda- ja fylkadiggeválggain oktanaga, ja válgalanjaid dáfus lahkalaga
- Ahte gástá ain bisso girku áidna miellahttuvuođa eaktun. Miellahttuvuođamáksin ii galgga leat.
- Movttiidahttit lagaš ovttasbargui báikkálaš girku ja gieldda gaskkas, báikkálaš girkosuohkaniid gaskkas ja girkuid iešguđetge hálddahusdásiid gaskkas.
- Ahte Norgga girku váldoruhtadeapmi lea stáhta ja gieldda bokte.
Girku eallima guovddážis
Norgga girku lea dás buot ahkásaš olbmuide ja buot eallindiliid várás. Girkoviesus, ipmilbálvalusaid ja girkolaš daguid bokte deaivvadit olbmot ávvudit, moraštit, giitit ja rohkadallat. Girku meanut eallima iešguđetge dilis galget buktit gullevašvuođadovddu ja áddejumi eallimii. Meanut galget guoskkahit, buktit čiekŋudeami ja eallindoaivaga, ja dain galget oasseváldin, oktasašvuohta ja rabasvuohta leat guovddážis. Girku ipmilbálvalusat ja eahkedismállásat leat rahpasat buohkaide.
Girku galgá aktiivvalaččat bargat rabasvuođain, vai sosiála duogáš, čearddalaš gullevašvuohta, seksualiteahta dahje eará eai hehtte olbmuid dovdamis ahte sii leat ollásit árvvusadnojuvvon miellahttun girku oktasašvuođas, seammá dásis go buohkat earát ge.
Girku galgá ain ovttasbargat, bálvalit ja leat oidnosis iešguđetge báikkálaš ja almmolaš ásahusain nu mo mánáidgárddiin, skuvllain, universiteahtain ja allaskuvllain, boarrásiidsiiddain ja buohcceviesuin, suodjalusas ja giddagasain.
Boahtte áigodagas galgá Rabas álbmotgirku erenoamážit bargat dán ovddas
- Sihkkarastit ahte girku deaivvadeamit leat rahpasat ja fátmmasteaddjit.
- Sihkkarastit ahte gástá eallinduođašteaddji meannun, lea oidnosis ja olámuttos buohkaide juohke agis.
- Sihkkarastit ahte oskuoahppodoaimma oasseváldin lea nuvttá.
- Bisuhit Norgga girku báhpaid náitinrievtti. Juohke bárra, gii nu háliida, galgá beassat náitalit báikkálaš girkus ja galgá doppe vuostáiváldot árvvusatnimiin.
- Sihkkarastit ahte mearrádus seammá sohkabeale báraid náitima birra ii rievdaduvvo, ja ahte mearrádus ii láivvo nu, ahte šaddá báikkohagaid váttisin dan čuovvut.
- Sihkkarastit ahte girkolaš hávdádeapmi lea olámuttos, ahte vuhtiiváldá ja lea bures heivehuvvon oapmahaččaid dárbbuide.
- Váikkuhit ođđa ipmilbálvalusgirjji ja reviderejuvvon teakstagirjji válbmemii.
- Váikkuhit sohkabealfátmmasteaddji giellageavahussii ipmilbálvalusa olis.
- Nannet barggu sáme- kvena- ja seavagiellageavahemiin girkolaš oktavuođain.
- Nannet girku digitála áŋgiruššama ja girku bálvalusaid interneahtas ja sosiála mediain, ja ovdánahttit neahttabáhpabálvalusa.
- Ahte ain galgá leat hálbi dahje nuvttá váldit oasi girku doaluin. Girku galgá bargat buori ekonomalaš hálddahusa ovddas, ja galgá ovddidit bálvalusaid mat vuhtiiváldet geavaheddjiid.
- Sihkkarastit ahte oskuoahpahus maiddái fátmmasta dehálaš ehtalaš ja sosiála fáttáid nu mo dálkkádaga, sosiála vuoiggalašvuođa, sohkabeali ja seksualitehta.
- Ahte eanet Norgga girku searvegottit čalmmustahttit sámi álbmotbeaivvi, ahte sii geavahit sámegielat liturgalaš osiid ja sámegielat sálmmaid searvegotti dábálaš ipmilbálvalusain.
- Ahte ásahuvvojit eanet riikkaidgaskasaš deaivvadanbáikkit, ja ahte lágiduvvojit eanet ipmilbálvalusat eaŋgalsgillii.
Girku deaivvadanbáikin
Norgga girku lea inspirašuvnna, vásáhusjuohkima ja girjjatvuođa deaivvadanbáiki. Dás galgá juohke okta dovdat iežas buresboahtin, oidnosis ja nannejuvvon. Girku galgá leat bálvaleaddji girku man dovdomearka lea váibmoláđisvuohta. Girku lea diakonalaš ja galgá ovttasbargguin almmolaš ásahusaiguin, ealáhusaiguin ja eaktodáhtolaččaiguin hehttet oktovuođa ja olggobeallái báhcima. Dat, guđet ellet iešguđetlágan doaibmahehttejumiiguin galget ollásit sáhttit oasi váldit girkoeallimii ja girku doaimmaide. Norgga girku galgá váldit oasi huksemis báikkálaš servvodagaid gos lea buorre ássat ja šaddat bajás. Girku doarju višuvnna eallinoainnu -rabas servvodagas, mas osku ja eallinoainnu doaimmaheapmi áddejuvvo dehálaš oktasaš buorren, man servvodat aktiivvalaččat láhčá. Girku galgá láhčit maiddái iešguđet oskusurggiid, religiovnnaid ja eallinoainnuid deaivvadanbáikkiid, ja galgá váikkuhit dása ahte gulahallan religiovnnaid gaskkas ain nannejuvvo sihke báikkálaš ja našuvnnalaš dásis.
Boahtte áigodagas galgá Rabas álbmotgirku erenoamážit bargat dán ovddas
- Ahte viidát ja olles girku doaimmas láhččojuvvo dili eaktodáhtolaš bargguide.
- Nannet girku diakoniija, ja movttiidahttit eaktodáhtolaš ja almmolaš surggiin ovttasbargui .
- ahte girkuin leat doarvái resurssat, vai sáhttá leat iešguđetge arenain, doppe gos olbmot leat ge.
- Bargat dan ovddas ahte áddejupmi vihahuvvon lanjas galgá leat nu ahte maiddái čáhká vejolašvuođa geavahit namahuvvon lanjaid fátmmasteaddji ja njuovžilis vugiid mielde.
- Ahte Norgga girku siskkobealde koaralávlunbarggu ovddiduvvo ja dorjo.
- Movttiidahttit mánáid- ja nuoraidservviiguin ovttasbarggu.
- Nannet girku dialogabarggu iešguđetge osku- ja eallinoaidnoservvodagaid gaskkas.
- Nannet báhtareddjiid báikkálaš servvodagaid searvadahttima.
Girku kulturguoddin
Girkut leat min oktasaš kulturárbin, ja girku kulturarenan lea caggi álbmotgirku sajádaga báikkálaš servvodagas ja olbmuid eallimis. Juohke sajis min riikkas lea girkut lanjat mat fallet gullevašvuođa, osku ja eallinoasi rituálaid. Dáid lanjaid galggašii doallat rabasin ja ealasin nu guhkás go vejolaš, ja dan dahká buoremusat geavaheami bokte. Girkovisttit sisttisdollet kulturárvvut mat čájehit mo girku ja servodat leat ovdánan duhát jagi mielde. Maiddái min áigi galgá beassat oidnosii girkolanjas, dálááigge dárbbuid ja jurddašanmálle mielde.
Estehtalaš ovdanbuktimiid girjjatvuohta gullá lunddolaččat girku lanjaide. Girkomusihkka ja eará dáiddalaš ovdanbuktimat leat oassin girku sárdnideames, oskueallimis ja bálvaleamis, ja viiddidit dáid. Dáidda rahpá lanjaid eallimii ja oskui.
Boahtte áigodagas galgá Rabas álbmotgirku erenoamážit bargat dán ovddas
- Movttiidahttit dása ahte girkut leat rahpasat maiddái dalle go eai leat ipmilbálvalusat dahje eará girkolaš meanut.
- Ođđa njuolggadusat mat rahpet girkuid njuovžilat geavahussii.
- Sihkkarastit ruhtadeami girkovisttiid bajásdoallamii.
- Ahte Girkočoahkkima mearrádus áššis KM 11/18 «Rapport og veivalg for Den norske kirkes kunst- og kultursatsing» čuovvuluvvo.
- Álggahit stipeandaortnega ráhkadeaddji dáiddalaš bargguid várás Norgga girkus.
- ahte juolludeamit lávlunkoaraide ja girkomusihkkii galget girkolaš njuolggadusaid oassin šaddat
- ahte girku galgá speadjalastit servvodaga máŋggabealatvuođa, vai juohkehaš sáhttá dovdat iežas kultuvrralaš referánssaid girkus.
- Ahte sámi kultuvra ja árbevierru áddejuvvo buorebut, ja integrerejuvvo girkoeallimii ođđa vugiiguin.
Girku jietna servodagas
Jesus hásttuha min radikála ráhkesvuhtii lagamužžii. Norgga girku lea dás olbmuid várás geat leat vásihan illásteami, geat leat okto, ja sin várás geat leat báhtareamen. Girku galgá čielgasit doallat gaskka amasvašáskeapmái ja eahpedemokráhtalaš fámuide. Norgga girku galgá našunála ja báikkálaš dásis váikkuhit oadjebas, rabas ja fátmmasteaddji servvodahkii, ja galgá leat servodat eanet integrašuvnna, áddejumi ja gierdilvuođa ovddas. Girkus lea vuđolaš árvu doarjut olmmošárvvu ja váldit ovddasvástádusa sivdnádusas.
Girku doarju juohkehačča rievtti árvvusadnojuvvot čeardda-, sohkabeale- ja oskuidentitehtas hárrái. Girku gulahallá aktiivvalaččat eará osku- ja eallinoaidnoservvodagaiguin, ja girku galgá ovddidit oskufriddjavuođa. Norgga girku riikkaidgaskasaš bargu galgá váikkuhit ráfái, vearjogeahpideapmái, seanadeapmái, vuoiggalašvuhtii ja ceavzilis ovdáneapmái. Dálkkádatroasu ektui ovdanbuktá girku olles sivdnádusa oktiigullevašvuođa áddejumi. Olmmoš lea sivdnádus oktan buot earáid maid Ipmil lea sivdnidan, ja lea sorjavaš daidda. Sivdnádusa hálddašit mearkkaša ahte olmmoš ferte dán fihttet, ja ferte vuollegašvuođas suddjet dán čatnosa. Dát ferte movttiidahttit ja muittuhit árjjálaš nohkakeahttá bargui guođđit birasvahágahtti ja vuoigatmeahttun mannukultuvrra, mas ieža maid leat oassin.
Boahtte áigodagas galgá Rabas álbmotgirku erenoamážit bargat dán ovddas.
- Girku galgá leat aktiiva jietna servodatdigaštallamis.
- Diakonalaš daguid bokte galgá girku čájehit evangeliuma ealli vuoiggalašvuođa, dohkkeheami ja oktasašvuođa fápmun.
- Girku galgá aktiivvalaččat vuostálastit buotlágan veahkaválddálašvuođa ja ekstremismma.
- Girku galgá leat aktiiva oassádallin digitála almmolašvuođas.
- Girku galgá viežžat áššáigullevaš impulssaid máilmmiviidosaš girkus ja oktasašvuođas olbmuiguin ja joavkkuiguin mat gullet eará osko- ja eallinoaidnoservvodagaide.
- Girkus galgá leat oskuoahpahus mii movttiidahttá sivdnádusa bealuštit, sosiála vuoigatmeahttunvuođa vuosttildit ja mii movttiidahttá oktiigullevašvuhtii gefiide ja oaguhuvvon olbmuide.
- Girkus galget leat oadjebas lanjat, gos olbmot geat leat vásihan oaguheami ja illasteami sáhttet viežžat ođđa fámu ja eallindoaivaga.
- Váldit oasi čuvgeheamis norgga girku saji dáruiduhttinpolitihkas sámi duohtavuohta- ja seanadankommišuvdnii.
Girku bargobáikin
Norgga girku lea stuorra bargobáiki. Bargit barget sihke našunála riektesubjeavtta Norgga girku ovddas ja girkolaš oktasašráđiid ovddas gieldadásis. Bargobiras, dásseárvu ja rekrutteren iešguđetge virggiide lea dehálaš girkui bargoaddin. Lea dehálaš doalahit dássedeattu girkolaš meanuid ja searvegottehuksejeaddji gaskkas bajásdoalahan dihte ealli searvegottiid, ja maiddái vai rekrutteret girkolaš bargui. Norgga girku galgá mearridit ođđa girkoortnega man ulbmil ferte leat doalahit girku rabas álbmotgirkun
Boahtte áigodagas galgá Rabas álbmotgirku erenoamážit bargat dán ovddas
- Norgga girku galgá leat bivnnuhis bargosadji ja bargobirrasa ektui ovdagovvan.
- Girkus galgá beaktilis resursageavaheapmi mii sihkkarastá báikkálaš searvegottiid.
- Buot bargiin galgá seammá bargoaddi.
- Mearriduvvo ođđa bistevaš girkoortnet mii vuhtiiváldá buot bargiid.
- Báhpaid ja eará girkolaš bargiid virgáibidjan dáhpáhuvvá heivvolaš vuogi mielde ja dain orgánain mat buoremusat váldet vuhtii iešguđetge virggi mihtilmasvuođaid, ja buot girkolaš bargiid gaskkas eanemus ládje ovttasdoaimmain ja ovttasbargguin
- Girkus galgá leat ollislaš virgáibidjanpolitihkka mas ohccit eai diskvalifiserejuvvo dahje olgguštuvvo sohkabeali, ovttaseallinmálle, seksualitehta, doaibmandási, agi dahje čearddalašvuođa geažil.
- Bargat eanet rekruteren dihte gelbbolaš girkolaš bargiid, ja čalmmustuhttit juohke áidna Norgga girku bargi dehálaš servodatrolla.
- Movttiidahttit fátmmasteaddji bargobirrasii mii geasuha ođđa bargiid, ja nannet ovttasbarggu oahppoásahusaiguin
- gelbbolašvuođagáibádusat vihahuvvon bálvalusaide doalahuvvojit.
- Biddjojuvvot ehtalaš njuolggadusat Norgga girku oastimiid várás.
- Álkidahttit girkolaš njuolggadusčoahki.
(Govva: Pixabay)